مریم خاکی، خبرنگار بحرالعلوم نیوز
هر طعمی ثبتی ماندگار در خاطره‌ها می‌شود و ما را تا همیشه به یاد آن شهری و دیاری می‌برد که نخستین بار خوراکش را خورده‌ایم، بروجرد اکنون با ثبت ملی ۱۰ خوراک محلی، از همین مسیر به معرفی هویت و توسعه گردشگری خوراک گام برمی‌دارد.
به گزارش ایرنا، هرگاه مزه‌ای تازه بر زبان می‌نشیند، گویی مهر گذرنامه‌ای بر حافظه‌مان می‌خورد، طعمی که نه‌تنها یادآور ترکیب ادویه‌ها و دستور پخت‌هاست، بلکه کوچه‌های قدیمی، رنگ بازارها و صدای مردم آن دیار را هم با خود زنده می‌کند.
گردشگری خوراک، همین کار را می‌کند، طعم را به نشانی فرهنگی بدل می‌سازد و تجربه سفر را ماندگارتر از هر عکس و یادگاری می‌کند، بروجرد با ثبت ملی ۱۰ خوراک محلی، فرصت یافته تا این طعم‌ها را به سفیران هویت خود تبدیل کند، سفیرانی که از سفره‌های محلی به مسیرهای گردشگری، جشنواره‌ها و بازارهای ملی و حتی جهانی راه پیدا کنند.
از جمله خوراکی های ثبت شده بروجرد شامل حلوا ارده، آش حلیم بروجرد، شیرینی نخودی ارده ای و آش بادمجان است، در شهرستان بروجرد علاوه بر خوراکی های ثبت شده، برخی غذاهای و خوراکی های محلی جایگاه شناخته شده ای دارند از جمله خیاشور، انواع ترشی و برخی شیرینی ها بخش عمده ای از سوغاتی گردشگران را تشکیل می‌دهد که به این شهرستان سفر می‌کنند، ظرفیت هایی که می‌تواند توسعه گردشگری در حوزه خوراک را رونق بیشتری ببخشد.
تلاش برای توسعه گردشگری در حوزه خوراک
معاون استاندار و فرماندار بروجرد با اشاره به تلاش و برنامه‌ریزی برای توسعه گردشگری در حوزه خوراک و محصولات غذایی بروجرد گفت: شهرستان بروجرد با تنوع غذایی و محصولات خود ظرفیت بالایی برای توسعه گردشگری خوراک دارد و این بخش می‌تواند به رونق تولید، ایجاد اشتغال پایدار و جذب گردشگر منجر شود.
قدرت اله ولدی افزود: در کنار تنوع غذایی شهرستان در حوزه شوریجات، ترشیجات و شیرینی‌ها نیز جایگاه ویژه‌ای دارد و بسیاری از محصولات آن قابلیت معرفی در سطح ملی و بین‌المللی را دارند.
وی بیان کرد: به‌ویژه صنایع غذایی شکری با تولید و صادرات انواع مربا و مارمالاد، شکلات‌های مغزدار، شربت‌های میوه‌ای، محصولات کنجدی و نقل‌های مغزدار توانسته سهم موثری در معرفی بروجرد به عنوان یک قطب خوشمزه گردشگری ایفا کند.
فرماندار بروجرد تاکید کرد: امروزه گردشگری خوراک به عنوان یک شاخه تخصصی و پرمشتری از صنعت گردشگری، نقش مهمی در جذب مسافران و ماندگاری آنان دارد، بسیاری از شهرهای جهان با تکیه بر طعم‌ها و غذاهای خاص خود توانسته‌اند برند گردشگری بسازند و بروجرد نیز با اجرای برنامه‌های منسجم قادر است در این مسیر گام‌های موثری بردارد.
ولدی اضافه کرد: توجه به حوزه غذا و طعم‌های محلی نه‌تنها به معرفی میراث ناملموس منطقه کمک می‌کند، بلکه با ایجاد انگیزه سفر زمینه توسعه سایر بخش‌های گردشگری و اقتصاد محلی را نیز فراهم می‌سازد.
۱۰ خوراکی بروجرد وارد فهرست ملی شدند
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد با اشاره به ثبت ملی ۱۰ خوراکی محلی این شهرستان گفت: این اقدام علاوه بر حفاظت از میراث خوراکی منطقه، جایگاهی ویژه برای بروجرد در گردشگری خوراک کشور رقم می‌زند.
مهدی گودرزی اظهار کرد: خوراکی‌ها در سراسر جهان از جذاب‌ترین مولفه‌های سفر به شمار می‌آیند و بسیاری از شهرها و مناطق با ایجاد رقابت و حتی تولید غذاهای خاص یا عجیب، تمایل سفر به منطقه خود را افزایش می‌دهند، این روند باعث شده که گردشگری خوراک به یک شاخه تخصصی و پرمشتری از صنعت گردشگری تبدیل شود.
به گفته وی در بروجرد نیز اقداماتی برای ثبت چند نوع خوراکی محلی در حال انجام است که می‌تواند در معرفی ظرفیت‌های فرهنگی شهر و افزایش ماندگاری گردشگران موثر باشد.وی تاکید کرد: یکی از نمونه‌های شاخص، آش ورکوآز بروجردی است که به دلیل شباهت با یک غذای ثبت‌شده در ملایر به نام آن شهرستان ثبت شده است.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بروجرد ثبت ملی این‌گونه غذاها را هم هویت‌بخش و هم حفاظتی دانست و افزود: پس از ثبت، این خوراکی‌ها می‌توانند به‌عنوان برند گردشگری منطقه شناخته شوند و گردشگران را برای تجربه طعم‌های خاص محلی به بروجرد جذب کنند.
گودرزی اضافه کرد: در کنار این خوراکی‌های شاخص، برخی محصولات سنتی بروجرد نیز قابلیت بالایی برای معرفی و بازاریابی دارند و حتی می‌توان با برگزاری جشنواره‌ها یا رویدادهای ویژه، آنها را در سطح ملی و بین‌المللی معرفی کرد، توجه هدفمند به این بخش، هم اشتغال‌زایی محلی را افزایش می‌دهد و هم گردشگری بروجرد را متنوع و پویاتر می‌کند.
گردشگری خوراک فراتر از تفریح
گردشگری خوراکی فراتر از یک فعالیت تفریحی، یک کنش اجتماعی است، غذا در این نوع از گردشگری، نه فقط یک ماده برای مصرف، بلکه یک “واقعیت اجتماعی تام” به تعبیر مارسل موس است، پدیده‌ای که هم‌زمان ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، دینی و زیبایی‌شناختی را در خود جای داده است.
گردشگر خوراکی در جستجوی “اصالت” و تجربه‌ای بی‌واسطه از فرهنگ “دیگری” است و غذا به عنوان جهانی‌ترین و در عین حال، محلی‌ترین پدیده فرهنگی، این پل ارتباطی را فراهم کند.
جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعی در این باره گفت: گردشگری خوراکی پدیده‌ای چندوجهی است که در آن، غذا به‌عنوان یک واقعیت اجتماعی کامل عمل می‌کند و در ابعاد فرهنگی و اجتماعی ابزاری برای حفظ میراث ناملموس، تقویت هویت محلی و ایجاد تعامل مستقیم میان میزبان و مهمان در جست‌وجوی اصالت به شمار می‌آید.
پروین زمانی بیان کرد: این اشتیاق فرهنگی موجب حرکت بخش اقتصادی می‌شود و با ایجاد درآمد در اقتصاد محلی، از طریق حمایت از کشاورزان و کسب‌وکارهای کوچک، به موتور اشتغال‌زایی پایدار تبدیل می‌شود، از منظر بازاریابی و برندسازی نیز، می‌توان با تکیه بر روایت‌گویی و خلق هویت برند، تجربه فرهنگی اصیل را به یک محصول اقتصادی جذاب و قابل عرضه در بازار جهانی تبدیل کرد تا چرخه‌ای پایدار از فرهنگ، اقتصاد و ارتباطات شکل گیرد.
وی افزود: برداشت عمومی از گردشگری خوراکی معمولا به حضور گردشگر در منطقه و تجربه غذاهای محلی محدود می‌شود، اما این تمام ماجرا نیست و می‌توان گردشگری خوراکی را از 2 رویکرد مصرفی و مشارکتی بررسی کرد، در رویکرد مصرفی، گردشگر نقش مشتری منفعل را دارد و تجربه در سطحی گذرا باقی می‌ماند، اما در رویکرد مشارکتی، گردشگر به یک کنشگر فعال و یادگیرنده تبدیل می‌شود، تجربه تعاملی و رابطه‌مند شکل می‌گیرد و تمرکز بر فرآیند و داستان پشت غذا قرار می‌گیرد که منجر به حفظ مهارت‌ها و ایجاد روابط انسانی عمیق می‌شود.
جامعه شناس اجتماعی اظهار کرد: رویکرد مشارکتی پیامدهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی قابل‌توجهی دارد، از منظر اجتماعی سرمایه اجتماعی و منزلت برای میزبانان خلق می‌کند، از جنبه فرهنگی دانش‌های ضمنی و مهارت‌های سنتی را منتقل می‌سازد، و از بعد اقتصادی با فروش تجربه و دانش، ارزش افزوده بیشتری تولید کرده و به توانمندسازی اقتصادی به‌ویژه برای زنان خانه‌دار کمک می‌کند.
زمانی بیان کرد: تجربه چنین گردشگری می‌تواند با کارگاه‌های خلاقانه در مناطق محلی ترکیب شود، مانند استفاده از پوست انار برای رنگرزی سنتی، که پیوندی میان هنر، تاریخ و کشاورزی ایجاد می‌کند و نشان می‌دهد که در فرهنگ سنتی چیزی دور ریخته نمی‌شود.
وی یادآور شد: در مناطقی مانند لرستان که تولیداتی مانند گردو، انار، انجیر و سیب به وفور یافت می‌شود، می‌توان جشنواره‌های برداشت و فرآوری برگزار کرد، از تجربه گردوتکانی و پخت شیرینی‌های محلی با گردو گرفته تا برداشت سیب و آموزش تهیه محصولات فرآوری‌شده مانند سرکه، مربا و چیپس سیب یا کارگاه تهیه خیارشور به روش‌های سنتی. این فعالیت‌ها علاوه بر آموزش مهارت‌های خانگی، برای بازاریابی، فروش و معرفی محصولات محلی نیز موثر است.
زمانی افزود: اجرای چنین برنامه‌هایی در قالب جشنواره‌های برداشت می‌تواند شامل بازارچه محلی، غرفه‌های عرضه غذا، کارگاه‌های آموزشی، اجرای موسیقی و روایت تاریخچه محصول، نمایشگاه فیلم و عکس و مسیرهای گردشگری تعریف‌شده میان باغ‌ها و کارگاه‌ها باشد.
پژوهشگر اجتماعی گفت: گردشگری خوراکی زمانی موفق است که رابطه را از سطح فقط خدمات‌دهنده و مشتری به سطح میزبان و مهمان یا معلم و شاگرد برساند، این فرآیند باعث تقویت سرمایه اجتماعی، حفظ پویا و زنده میراث فرهنگی ناملموس و توزیع عادلانه درآمد در میان خانواده‌ها و کسب‌وکارهای کوچک می‌شود و در عین حال حس غرور و هویت محلی را ارتقاء می‌دهد، چنین مدلی تجربه‌ای عمیق و ماندگار برای گردشگر ایجاد کرده و جامعه محلی را به شکلی پایدار و محترمانه توانمند می‌کند.
