محمد نوروزی ، خبرنگار بحرالعلوم نیوز ، 15 آبان 1401
بافت تاریخی منسجم و خانه‌های قدیمی بروجرد، نشان دهنده قدمت زندگی شهرنشینی در این منطقه است، علاوه بر مسجد امام (ره)و مسجد جامع، خانه های تاریخی بسیاری در این شهر وجود دارد که برای بسیاری از گردشگران همراه با جذابیت‌هایی است که می‌تواند بستری برای رونق و توسعه گردشگری مذهبی در بروجرد باشد.
به گزارش ایرنا، به گفته کارشناسان حوزه گردشگری بروجرد با سابقه تاریخی حدود یکهزار و ۳۰۰ ساله یکی از مراکز اصلی شهرنشینی و سکونتگاهی در شمال لرستان محسوب می‌شود و بافت مسکونی و تاریخی بسیار با ارزشی دارد و با دارا بودن ۲۸۰ هکتار بافت تاریخی منسجم هنوز هم می تواند مقصد مورد انتخاب گردشگرانی باشد که با این زمینه تاریخی بروجرد آشنایی دارند.
از میان خانه های تاریخی شهر بروجرد می توان به خانه تاریخی آیت الله بروجردی اشاره کرد، حریم این خانه در سال های اخیر آزادسازی شده است تا مسیر دسترسی به آن آسانتر شود، این خانه ثبت ملی شده و باتوجه به اینکه گردشگری مذهبی نیز علاقه مندان خود را دارد، خانه های تاریخی به این سبک می تواند برای این نوع گردشگری جذاب باشد.
بنا بر گفته کارشناسان گردشگری نکته‌ای که در مورد گردشگری مذهبی وجود دارد این است که این نوع از گردشگری صرفا سفرهای زیارتی نیست، آشنایی با شخصیت های مذهبی و بازدید از خانه های تاریخی مرتبط با این اشخاص هم در زیرمجموعه گردشگری مذهبی گنجانده می شود که شهرستان بروجرد در این زمینه نیز آیت الله بروجردی را به عنوان یک شخصیت برجسته شیعیان دارد.
در مجموع خانه‌های تاریخی، اصلی‌ترین بخش تشکیل‌دهنده بافت قدیمی بروجرد هستند دقیق نمی‌توان گفت چند خانه تاریخی در بروجرد وجود دارد، زیرا برخی خانه‌ها تفکیک شده و تغییر یافته‌اند، برخی هم هنوز شناسایی نشده و از چشم کارشناسان پنهان مانده‌اند.
۲۸۰ هکتار بنای تاریخی در بروجرد
بنا بر گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان در مجموع از ابتدای امسال تا کنون ۲۲ فصل مرمت در بافت‌های تاریخی به ارزش ۱۷ میلیون تومان اعتبار در لرستان انجام شده است که این ۲۲ فصل مرمت شامل چهار فصل بافت تاریخی، ۲ فصل مرمت در مسجد امام شهرستان بروجرد و ۱۶ فصل مرمت شامل کاروانسراها، پل‌ها، مساجد و ابنیه تاریخی در دیگر نقاط لرستان است.
عطا حسن پور در خصوص ظرفیت بناهای تاریخی بروجرد در توسعه گردشگری استان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: بافت های تاریخی شهرستان بروجرد، با بیش از ۲۸۰ هکتار مساحت متشکل از خانه‌های تاریخی، مساجد و خانه هنرهای دستی می‌باشد که هرکدام ویژگی تاریخی و فرهنگی منحصربه‌فرد خود را دارند.
وی افزود: ۲۸۰ هکتار بافت تاریخی منسجم و در هم تنیده مرکز شهر بروجرد ۲ برابر بافت تاریخی مرکز استان است که با داشتن آثار تاریخی فاخری مانند مسجد امام خمینی (ره)و مسجد جامع نیز می توان گفت بروجرد از جمله شهرهای با بزرگترین بافت تاریخی در کشور به شمار می رود.
حسن پور گفت: با احیای این زمینه های تاریخی نهفته و آشکار بروجرد می تواند مقصدی برای گردشگران باشد.
وی با بیان اینکه خانه تاریخی آیت الله بروجردی خود یک موزه تاریخی است که در مرکز شهر قرار دارد، تصریح کرد: مفاخری همچون نفیسی، شهیدی، اوستا و زرین کوب هر کدام سهمی در تاریخ ادبیات، مذهب، هنر و فرهنگ ایران زمین دارند که خاستگاه آنها بروجرد است و باید بخوبی معرفی شوند.
۱۷۵ اثر تاریخی در بروجرد ثبت ملی شده است
بنا بر گفته رییس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بروجرد مرمت، بازسازی و بهسازی برخی بناهای تاریخی این شهرستان در قالب استحکام بخشی، کف‌سازی و احیا بخش‌های آسیب دیده این آثار سال گذشته انجام شده است که از جمله این بناها شامل ادامه مرمت حمام سید بحرالعلوم، فصل اول مقبره میرزا محمود و ادامه بدنه سازی و کف سازی معابر تاریخی است.
حجت اله یارمحمدی با بیان اینکه کار مرمت بناهای تاریخی کاری مستمر است و بر اساس اولویت بناهای در معرض خطر عملیات نجات بخشی و استحکام بخشی آنها انجام می شود، گفت: مجموع آثار تاریخی شناسایی شده شهرستان بروجرد حدود ۴۰۰ اثر است که تاکنون ۱۷۵ اثر تاریخی این شهرستان ثبت ملی شد.
رییس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بروجرد اظهار داشت: حدود ۲۸۰ هکتار از وسعت شهر بروجرد بنای تاریخی است و در حال حاضر حدود ۷۰ درصد از بناهای تاریخی این شهر که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند در این بافت قرار دارد، از مسجد جامع گرفته که قدیمی ترین مسجد تاریخی غرب ایران است تا خانه های تاریخی، مسجد امام خمینی (ره)، بقاع متبرکه، بازار قدیمی و سایر عناصری که دارای ارزش تاریخی هستند در محدوده بافت تاریخی منسجم شهر قرار دارند.
وی یادآور شد: بقاع امامزاده جعفر" (ع) و "امامزاده قاسم" (ع)، "مسجد امام خمینی" (ره ) و "مسجد جامع" بروجرد از جمله آثار تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور در این بافت است.
وی تاکید کرد: بروجرد شهری با ریشه های عمیق و کهن در تاریخ است که مجموع آثار تاریخی منسجم و بناهای تاریخی ارزشمند دیگری که در محدوده باغات و یا روستاهای آن وجود دارد بیانگر قدمت شهرستان و نشان دهنده ظرفیت گردشگری آن است.
یارمحمدی یادآور شد: در گذشته شهر بروجرد از چهار محله مجزا تشکیل می‌شده که پیرامون بازار اصلی شکل گرفته و شامل محلات دودانگه، صوفیان، یخچال و رازان و بروا است، هر کدام از این محلات نیز به زیر محلات کوچکتری تقسیم شده، یک گذر اصلی داشته که به مرکز شهر متصل شده و دارای بناهای عمومی مانند مساجد، آب انبار، حمام، بازارچه و حتی قبرستان مجزا بوده است.
بروجرد با تعدد بناهای تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور دارای رتبه قابل توجهی است که بنا بر گفته کارشناسان میراث فرهنگی، بروجرد به عنوان یکی از مراکز اصلی شهرنشینی و سکونتگاهی در شمال لرستان محسوب می‌شود و بافت مسکونی و تاریخی بسیار با ارزش و نمونه‌های منحصر به فردی از منازل مسکونی دارد که براساس شرایط اقلیمی، اعتقادی، اجتماعی و مذهبی شهر شکل گرفته‌اند.
نکته قابل توجه در مورد بافت تاریخی بروجرد این است که خانه‌های تاریخی بروجرد با توجه به نوع اقلیم و ساختار اجتماعی که بر منطقه حاکم بوده، ساخته شده و از این نظر با خانه‌های سایر نقاط کشور تفاوت‌هایی دارد به این صورت که مهندسی معماری مطابق با اقلیم بروجرد در ساخت خانه‌های تاریخی از ویژگی‌های برجسته این آثار است و علاه بر این ماهیت اجتماعی، عشیره‌ای و طوایفی بروجرد آن زمان در نوع ساختار شهری موثر بوده است، رعایت مباحث امنیتی متاثر از ناامنی‌های حاکم بر منطقه و ماهیت درون‌گرایی برگرفته از پیشینه اعتقادی و مذهبی مردم بروجرد در ساختار خانه‌های تاریخی آن نیز دیده می‌شود.
