مجیدرضا نوروزی ، مدیرمسئول و خبرنگار بحرالعلوم نیوز ، 21 مهر 1401
حجت الاسلام حسین سوزنچی، استاد حوزه و دانشگاه، طرح عفاف و حجاب ستاد امر به معروف و نهی از منکر را دارای ایده عملیاتی دانست و از آن استقبال کرد.
به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور؛ دکتر حسین سوزنچی استاد حوزه و دانشگاه در نشستی علمی در دانشگاه باقرالعلوم (ع) که با عنوان «صنعت پروپاگاندا و مسئله حجاب» برگزار شد، گفت: در طول تاریخ، اکثر حکومت های باطل از دو روش کلان برای پیشبرد اهدافشان بهره برده اند: «فریب» و «خشونت».
وی با اشاره به اینکه در دوره های سنتی غالباً از خشونت استفاده می شد ولی هر چه به دوره مدرن نزدیک می شویم در وادی فریب می افتیم، افزود: به نظر من پروپاگاندا بهترین عرصه فریب است و براحتی می توانند بدون خشونت هر کاری را در جامعه انجام بدهند.
این پژوهشگر دینی، نکته بسیار مهم در صنعت پروپاگاندا را ایجاد تغییرات فرهنگی در جامعه با کار کوتاه‌مدت توصیف کرد و گفت: اگرچه با بکارگیری پروپاگاندا در اهداف فرهنگی مخالفیم اما این صنعت نشان می‌دهد که ذهنیت پیشبرد کار فرهنگی منحصر در برنامه های بلندمدت، صحیح نیست.
این استاد حوزه با طرح این سوال که آیا در نگاه دینی در دوگانه خشونت و فریب قرار می گیریم یا گزینه سومی وجود دارد، اظهارداشت: وقتی ما همه وظایف حکومت را از جنس حقوق جزایی ببینیم دائما به سمت خشونت کشیده می‌شویم و اگر نخواهیم با خشونت پیش برویم باید از پروپاگاندا استفاده کنیم در حالی که عمده بایدهای فقهی ما از الگوی حقوق جزایی یعنی حدود و تعزیرات اجرا نمی شود بلکه از طریق حقوق مدنی اعمال می شود.
وی افزود: مثال بارز در فقه ما، فقه معاملات است که عمده آن حقوق مدنی است و با اینکه قوانین معینی در شرع وجود دارد غالبا حکومت برای اجرایش ورود پیدا نمی کند مگر به صورت غیرمستقیم.
دکتر حسین سوزنچی با اشاره به اینکه جدی گرفتن عرصه حقوق مدنی در فقه به ما نشان می‌دهد که در بسیاری از عرصه‌ها می‌توانیم قانون داشته باشیم اما نیازی به مداخله قهری حکومت نداریم، گفت: این همان دیدگاهی است که من از چند سال قبل مطرح می‌کنم که ما طرفدار «حجاب قانونی» و «قانون حجاب» هستیم نه طرفدار «حجاب اجباری».
به اعتقاد این استاد دانشگاه از اشتباهات نظام، انتقال مسائل دارای اقتضای حقوق مدنی به عرصه حقوق جزایی است.
دکتر سوزنچی به بیان مصادیقی از این رویکرد پرداخت و گفت: در فقه شیعه از زمان شیخ طوسی تا امام(ره) قیمت گذاری توسط حکومت، خلاف شرع بوده و اجماع شیعه بر حرمت آن است ولی در کشور مرتب بر قیمت گذاری دستوری اصرار داریم و به نظرم از مصادیق بارز انتقال حقوق مدنی به حقوق جزایی است.
وی تأکید کرد: عین همین رویکرد را در عرصه حجاب پیاده کردیم در حالی که مسئله حجاب به لحاظ فقهی از جنس حقوق مدنی است نه حقوق جزایی.
به اعتقاد این استاد حوزه و دانشگاه، دشمن برای تغییر دادن معادلات فرهنگی، اجتماعی جامعه از جمله حجاب در کوتاه مدت با پروپاگاندا وارد عمل می شود ولی با یک ایده کلان می توان با آن مقابله کرد.
وی این ایده کلان را خارج کردن حجاب از ذیل حقوق جزایی و انتقال به حقوق مدنی برشمرد و افزود: برای ضرورت حکومت دینی اگر بخواهیم استدلالی در فقه نماییم به احکام جزایی رجوع می کنیم و به این واسطه ذهنیت و فضای حکومت ما گره خورده با فضای حقوق جزایی و مهمترین استدلال این بوده که می خواهیم حدود را اجرایی نماییم لذا به اقتدار نیاز داریم.
این پژوهشگر حوزه دینی با بیان اینکه به دلایل مختلفی همچون اهمیت نمادهای تصویری در ارتباطات، رواج فرهنگ برهنگی در سده اخیر و اقتضائات جریان فمینیسم، جایگاه و اهمیت مسئله پوشش در زندگی امروزی تغییر کرده است، افزود: یعنی مسئله حجاب به خودی خود در احکام شریعت در مراتب پایین تری قرار داشت اما اقتضائات زندگی جدید کاری کرده که به لحاظ فرهنگی، حجاب جزء اولویت‌های نظام قرار گرفته است.
وی ادامه داد: مثال خیلی واضح برای این موضوع که یک مطلبی در شرایط خاص زمان و مکان اولویت می‌شود حکم میرزای شیرازی است که استعمال توتون و تنباکو را در آن مقطع خاص زمانی به منزله محاربه با امام زمان (ع) اعلام کردند وگرنه قبل و بعدش حتی حرام هم نبود.
این استاد حوزه و دانشگاه، طرح ستاد امر به معروف و نهی از منکر را دارای راهکار و ایده انتقال حجاب از حقوق جزا به حقوق مدنی برشمرد و افزود: من ایده تبدیل حجاب از حقوق جزایی به مدنی را قبلا مطرح کرده بودم اما ایده‌ای برای عملیاتی کردن آن نداشتم ولی اخیرا دیدم الگویی ستاد ارائه کرده که می‌تواند به منزله ایده عملیاتی تبدیل کردن حجاب از حقوق جزایی به حقوق مدنی قلمداد شود.
دکتر سوزنچی در تشریح ایده های این طرح گفت: تبدیل حجاب از جرم به تخلف یکی از این ایده هاست و بار معنایی اش این است که در ارتکاب جرم، دستگیری وجود دارد و قوه قضاییه و دادگاه باید وارد شوند ولی در برخورد با تخلف دیگر نیاز به این همه تشریفات نیست و عملا فضا از حقوق جزایی به سمت حقوق مدنی می‌رود.
این استاد حوزه یکی دیگر از ایده های مهم این طرح را آغاز اجرای شاخص های عفاف و حجاب از فضاهای کاملا حکومتی و قرار گرفتن فضاهای غیرحکومتی در آخرین مرحله برشمرد و افزود: تخلف در درجه اول متوجه مدیران و مسئولان می‌شود نه خود عامل و در تخلف بدحجابی، اول مدیر مربوط جریمه می شود یعنی اگر به کلانتری و دادگاه یا یک موسسه دولتی برویم و کارمند بدحجاب وجود داشته باشد مدیر مجموعه جریمه خواهد شد.
وی افزود: این فراز از طرح، مسئله را در فضای حقوق مدنی و مردمی بودن تثبیت می‌کند و حکومت با مردم مواجه نمی‌شود بلکه صرفا پشتوانه اجرا شدن قانون مدنی در عرصه عمومی را مهیا می‌کند.
این استاد حوزه و دانشگاه به یکی از کارکردهای این طرح برای نظام اشاره کرد و گفت: قوانین جزایی و حکومتی را با مقاومت مدنی می توانند حذف و یا ناکارآمد کنند و اتفاقا امروزه هم از همین روش برای مقابله با حجاب استفاده می کنند ولی وقتی قانونی به فضایی حقوق مدنی رفت عملاً حذفش با مقاومت مدنی شدنی نیست.
وی افزود: وقتی قانون را از فضای جرم بردیم به تخلف و تخلف هم دعوای حکومت با مسئولان شد نه با فضای عمومی، مسئله از فضای تقابل حکومت و مردم می رود به فضای اجرا شدن توسط خود مردم.
دکتر سوزنچی در پاسخ به اشکالاتی که به این طرح درباره ایجاد تنش بین مردم مطرح شده است، گفت: این اشکال اگر وارد باشد به اصل امر به معروف و نهی از منکر وارد است چراکه بالاخره ممکن است حدی از تنش بین مردم را در پی داشته باشد ولی به نظر می‌رسد این طرح دارای ایده کاربردی و عملیاتی برای اجرای فرایض با حداقل تقابل است.
این استاد حوزه با بیان اینکه امر به معروف و نهی از منکر باید مردمی شود، گفت: یکی از اشتباه ما این بود که امر به معروف را حکومتی کردیم در حالی که حکومت باید ریل گذاری کند و مردم برای اجرای امر به معروف و نهی از منکر عملا تشویق شوند و حکومت و قوه قهریه صرفا در موارد خاص مانند فسادهای سازمان‌یافته ورود پیدا کند.
وی افزود: دغدغه ما باید این باشد که چگونه اجرای قوانین شرع را توسط مردم پیش ببریم نه حکومت و قوه قهریه و این ایده را اگر در پیش بگیریم امید است در یک بازه زمانی کوتاه مدت به نتایج مطلوبی برسیم.
دکتر سوزنچی گفت: پروپاگاندای غربی ها از طریق بازنمایی یک واقعه به صورت واقعه دیگر کار را پیش می برد و یک فریب است ولی آن مقداری را که می توانیم، بازنمایی واقعی نماییم و کارکردهای مثبت و مفهوم حجاب را در مفهوم درست آن برای جامعه تشریح کنیم.
