محمد نوروزی، خبرنگار بحرالعلوم نیوز، هفتم آذر ۱۴۰۲
کیسه‌های پارچه ای زمانی در فرهنگ خرید مردم جایگاه خاصی داشت جایگاهی که نتیجه سبز آن نگاه دوستانه محیط زیستی بود و با هر بار خرید افراد مجبور نبودند انبوهی از کیسه های پلاستیکی را با خود به خانه بیاورند.
هر چند زنبیل ها این روزها چندان با اقبال بلند گذشته شان مورد توجه نیستند و در بهترین حالت شکل و شمایل نوستالژیک به خود گرفته اند اما فرهنگی که استفاده از زنبیل و کیسه های پارچه ای در آن وجود دارد به نوعی حافظ و نگهدارنده دراز مدتی برای محیط زیست و سلامت غذایی و طبیعت مورد استفاده انسان است.
با تغییر سبک زندگی، دیگر خبری از کیسه های پارچه ای نیست و در فروشگاه های بزرگ به راحتی کیسه های پلاستیکی در اختیار افراد قرار می گیرد، در حالی که در کشورهای پیشرفته کیسه پلاستیکی به راحتی در اختیار افراد قرار نمی گیرد به گونه ای که برای کیسه پلاستیکی از مشتری پول دریافت می شود، با این کار به گونه ای روی مدیریت مصرف آن کنترل اعمال می شود.
در دنیای امروز ضایعات پلاستیکی به معضلی در زمینه آلودگی محیط زیست تبدیل شده آنهم در شرایطی که بنا بر تایید فعالان محیط زیست در زمینه تفکیک از مبدا و بازیافت هم آنگونه که باید عمل نمی شود، در همین خصوص باید یادآوری کرد که براساس آمار سالانه حدود ۶ میلیون تن ضایعات پلاستیکی در کشور جمع آوری و فقط هشت درصد آن بازیافت می‌شود.
در این میان بطری های انواع نوشیدنی ها رایج ترین زباله های تولیدی در راستای پسماندهای پلاستیکی است و به نظر می رسد با توجه به تغییر مدام ذائقه بشر این بطری ها روز به روز بیشتر شوند، بنا بر داده‌های موجود از دهه ۵۰ میلادی که استفاده از پلاستیک رواج یافت تا کنون حدود ۹ میلیارد تن پلاستیک در کره زمین تولید شده که ۹۰ درصد آن قابلیت بازیافت ندارد و زمینه ساز آلودگی زمین، آب، خاک و هوا را فراهم می‌کند.
متوسط طول عمر کاربری یک پلاستیک یعنی از زمان خرید و آوردن آن به منزل حدود ۱۰ تا ۱۲ دقیقه است، در واقع برای کالایی با طول عمر ۱۰ تا ۱۲ دقیقه، ضربه ای جبران ناپذیر به طبیعت و محیط زیست وارد می آید، در زمان وقوع بارش ها و سیلابی شدن مسیرها، آبراه ها از پلاستیک مسدود می شوند و تا چشم کار می کند پلاستیک به تنه درختان، بوته ها و اطراف چسبیده است.
در پشت سدها حجم زیادی بطری های پلاستیکی در سطح آب جمع می شود که هم منظر و چشم انداز را خراب می کند و هم آلودگی محیط را به همراه دارد، اینها اثرات و خساراتی است که پلاستیک بر اقتصاد و طبیعت وارد می کند که در طولانی مدت وارد چرخه غذایی ما خواهد شد.
افزایش سرانه تولید پسماند در لرستان
به گفته معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست لرستان سرانه تولید پسماند به ویژه نوع پلاستیکی در این استان افزایش یافته است، براساس قانون برنامه پنجم و ششم توسعه قرار بود سرانه تولید پسماند در لرستان ۱۵۰ گرم کاهش یابد در حالی که این میزان در روستاهای استان ۳۴ درصد به ویژه در خصوص زباله های پلاستیکی افزایش داشته است.
نبی الله قائدرحمت در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: میزان تولید پسماند در استان از ۴۸۵ گرم توسط هر نفر در روز به حدود ۶۰۰ گرم افزایش یافته و امسال ۱۱ مورد اخطاریه در راستای مدیریت پسماند در استان صادر و ۳۲ بازدید انجام و ۱۰ جلسه کارگروه تخصصی استانی و شهرستانی برگزار شده است.
وی با اشاره به تولید روزانه یک هزار و ۵۷۶ تن پسماند شهری و روستایی در لرستان اضافه کرد: همچنین در حوزه آلودگی خاک نیز ۲ واحد صنعتی در شهرستان های دورود و پلدختر به مراجع قضایی معرفی شده اند.
توزیع کیسه های پارچه ای بین نانوایی های بروجرد
به رییس سازمان مدیریت پسماند شهرداری بروجرد ۲۰۰ کیسه پارچه‌ای بین نانوایی‌های بروجرد توزیع شده که این اقدام مقدمه ای برای حذف کامل کیسه های نایلونی در نانوایی‌های سطح شهر محسوب می‌شود این کیسه‌های پارچه‌ای تا چندین بار قابل استفاده و شست و شو است.
شهاب شعبان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این تعداد کیسه در ۱۰ نانوایی سطح شهر توزیع شده است و با توجه به خطرات استفاده از کیسه‌های نایلونی برای سلامت شهروندان و محیط زیست، با همکاری اداره حفاظت محیط زیست بروجرد طرح جایگزینی کیسه‌های نایلونی با پارچه‌ای در نانوایی‌های سطح شهر آغاز شد.
رییس سازمان مدیریت پسماند شهرداری بروجرد بیان کرد: در این طرح با تمهیدات پیش‌بینی شده به جای کیسه‌های نایلونی، کیسه‌های پارچه‌ای در اختیار نانوایی‌ها قرار گرفته و با هماهنگی های انجام شده استفاده از کیسه های پلاستیک ممنوع خواهد شد.
شعبان با اشاره به استقبال شهروندان در استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای یادآور شد: با توجه به اینکه نان به عنوان مهم‌ترین و کامل‌ترین مواد غذایی شهروندان محسوب می‌شود و سالم بودن آن از اهمیت بسزایی برخوردار است.
وی افزود: با قرار دادن نان داغ درون کیسه‌های پلاستیکی در زمان خرید باعث رشد باکتری و قارچ در نان و آزاد شدن مونومر می‌شود، که این ماده در دراز مدت خطرناک و سرطان زا است و باعث ایجاد بیماری‌های ریوی و گوارشی می‌شود.
تولید روزانه ۳۰ تن زباله پلاستیکی در بروجرد
مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری بروجرد ادامه داد: روزانه ۳۰ تن زباله پلاستیکی که بیشتر آنها ظروف یکبار مصرف است در بروجرد تولید می‌شود، در مجموع حدود ۲۵۰ تن زباله به صورت روزانه در شهرستان و در شهر بروجرد نیز روزانه ۲۰۰ تن انواع زباله تولید شده که ۱۵درصد این زباله‌ها از انواع پلاستیک‌ها است.
وی بیان کرد: در مناسبت‌های مختلف میزان تولید زباله که بیشتر به صورت انواع مختلف ظروف یکبار مصرف است تا پنج برابر هم می رسد اما با آموزش و فرهنگ سازی می توان این میزان مصرف را متعادل تر نگه داشت تا زباله کمتری تولید شود.
مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری بروجرد یادآور شد: متوسط جهانی تولید زباله ۲۵۰ الی ۳۰۰گرم است که در شهر بروجرد حدود ۸۵۰گرم برای هر نفر ثبت شد.
وی با بیان اینکه اکنون حدود ۴۸۰ سطل زباله در نقاط مختلف شهر بروجرد وجود دارد، ادامه داد: طرح تفکیک زباله در مراحل پایانی قرار دارد تا با واگذاری به مجری آغاز شود.
برنامه ریزی برای توزیع ۱۰ هزار کیسه پارچه ای
رییس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد نیز در خصوص اقدامات انجام شده در راستای کاهش مصرف پلاستیک ها گفت: توزیع ۱۰ هزار کیسه پارچه‌ای بین نانوایی‌های بروجرد با هدف حذف کیسه‌های پلاستیکی با همکاری مدیریت پسماند شهرداری و نساجی بروجرد آغاز شده که این اقدام یک فرصت برای ترویج سبک زندگی پایدار و کاهش استفاده از کیسه‌های پلاستیکی است.
اصغر بلکی وند در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: با توجه به خطرات استفاده از کیسه‌های نایلونی برای سلامت شهروندان و محیط زیست، اداره حفاظت محیط زیست بروجرد با همکاری سازمان مدیریت پسماند، شورای اسلامی شهر بروجرد، صنایع مهم شهرستان نظیر نساجی، به آغاز طرح جایگزینی کیسه‌های نایلونی با پارچه‌ای در نانوایی های سطح شهر اقدام کرده است.
رییس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد گفت: در این طرح با تمهیدات پیش‌بینی شده به جای کیسه‌های نایلونی، کیسه‌های پارچه‌ای در اختیار نانوایی‌ها قرار گرفته و به تدریج پلاستیک حذف خواهد شد، همچنین با توجه به شعار امسال محیط زیست، "نهضت ملی کاهش آلودگی پلاستیکی" در برنامه‌های بعدی این طرح در سطح فروشگاه‌ها، سوپرمارکت‌ها اجرا خواهد شد.
جهت دهی فرهنگی و تعادل رفتاری با محیط زیست
تصور اینکه محیط زیست سهم مسلمی است که هر طور می توان با آن رفتار کرد و یا منابع طبیعی هیچ گاه تمامی ندارد، نگاه نابالغی به این مقوله است که خود آغازی برای بسیاری چالش‌های محیط زیستی می‌تواند باشد، در جوامعی که نگاه کامل‌تری به محیط زیست دارند همه رفتارهای انسانی تعیین کننده است و با جهت دهی متناسبی به این نگرش‌ها می‌توان به یک تعادل در برخورد با محیط زیست رسید.
در همین خصوص جامعه شناس و فعال محیط زیست می گوید: با توجه به اینکه کاهش زباله پلاستیکی یکی از راه‌های حفظ محیط زیست است و مصرف خانواده ها و سازمانها در این مورد بسیار اهمیت دارد ضروری است به راه‌هایی اندیشید که چگونه می‌توان مصرف مواد پلاستیکی و یکبار مصرف را در خانوار کاهش داد.
پروین زمانی بیان کرد: یکی از این راه‌ها کمک کردن اعضای خانواده و همکاری آنها در استفاده از ظروف شیشه ای و کاهش استفاده از ظروف پلاستیکی یکبار مصرف و یا استفاده از کیسه پلاستیکی حمل مواد غذایی و جایگزینی آنها با کیسه های پارچه ای و یا سبد پلاستیکی است.
وی گفت: گرچه در مدیریت خانواده معمولا توجهات به بانوان است ولی نقش همه اعضای خانواده و دغدغه های زیست محیطی آنها در این موضوع اهمیت دارد، پدر و فرزندان خانواده معمولا خرید را به عهده دارند و این موضوع که در حمل اقلام مورد نیاز باید از کیسه های پارچه ای و یا کاغذی استفاده کنند، بسیار اهمیت دارد.
زمانی گفت: همچنین همکاری اعضای خانواده در مدیریت سفره و سرو غذا مهم است بطوری که امروزه با کاهش فعالیت در درون آشپزخانه ها و درخواست غذا از بیرون و رونق بیرون برها، استفاده از ظروف یکبار مصرف افزایش یافته و ضرورت دارد همه خانواده ها به نوعی به گرم کردن محیط آشپزخانه برگردند و این گرم کردن آشپزخانه جدا از نوعی احساس آرامش روانی در خانواده و درست کردن غذای خوب خانگی برای اعضا به خصوص کودکان موثر است.
این فعال محیط زیست با بیان اینکه موضوع بعدی به آموزش و یادگیری رفتارهای زیست محیطی در درون خانواده مربوط می شود، گفت: این رفتارها نه فقط در درون مدرسه و رسانه ها باید آموزش داده شود بلکه در در درون خانواده تمرین می‌شود، خانواده جایی برای تمرین و نهادینه کردن رفتارهای زیست محیطی مانند کاهش مصرف پلاستیک در خانواده و یاد دادن به فرزندان است که با مصرف پلاستیک بیشتر، آینده خود و نسل بعدی را تباه می کنیم.
وی گفت: از طرفی باید نهادهای بیرونی در این مورد هم جهت با خانواده باشند به عبارتی وقتی شما به بچه می آموزید که برای خرید نان و دیگر اقلام از کیسه پارچه ای استفاده کند این موضوع در خیابان و مغازه ها و نانوایی و سوپرمارکت ها نیز ترویج شود تا کودکان و نوجوانان با انجام این رفتارها در بیرون هم مورد تشویق قرار گیرند نه اینکه در بیرون چنین رفتارهایی مورد تمسخر قرار گیرد و باعث دوری کودکان از این نوع رفتارها شود
تاکید بر مباحث فرهنگی چه به صورت همکاری در تفکیک زباله از مبدا و بازیافت آن و چه تلاش برای استفاده کمتر از انواع پلاستیک ها و بازگشت به زنبیل ها یا سبدهای پلاستیکی که قابلیت استفاده مجدد دارند می تواند در استفاده و خردی کمتر پلاستیک ها موثر باشد، باید برنامه ریزی شود تا فرهنگ استفاده از کیسه های پارچه ای به جای کیسه های پلاستیکی در فروشگاه های زنجیره ای نهادینه شود.
